الاصباح جنباً من غیر تعمّدٍ
و اما الاصباح جنباً من غیر تعمّدٍ فلایوجب البطلان الا فی قضاء شهر رمضان علی الاقوی
مرحوم سیّد می‌فرمایند : اگر شخصی فراموش کرد در شب غسل جنابت انجام دهد و اصباح جنباً کرد . آیا روزه‌ی او صحیح است یا نه ؟ این مسئله در سه موضوع باید بررسی شود : 1- روزه‌ی رمضان 2- قضا در رمضان 3-روزه‌های واجب دیگر ، مثل کفّاره و نذر .
امّا اصباح جنباً سهواً در ماه رمضان ، آیا مبطل روزه است ؟ می‌فرمایند : خیر، چون که اوّلاً اختلافی نیست . فقها مقیّد کرده‌اند بطلان روزه را به بقاء عمدی و افطار عمدی ، بلکه از کتاب خلاف شیخ طوسی ره برمی‌آید که مسئله اجمالی است و صاحب جواهر ره در جواهر/ج16/ص241 می‌فرمایند : لاخلاف أجدْهُ فیه .
و ثانیاً ، روایات همه دلالت بر این حکم دارند ، مثل صحیحه‌ی بزنطی : انه سئل ابوعبدالله علیه السلام عمن اجنب فی شهر رمضان فی اوّل اللیل فنام حتّی اصبح . قال علیه السلام : لاشیء علیه و ذلک ان جنابته کانت فی وقت حلال . وسائل/ج7/باب13ص38/ح1
1- این صحیحه، قال : سئل ابوعبدالله علیه السلام و انا حاضرٌ عن الرجل یَجنبُ بالیل فی شهر رمضان فینام و لایغتسل حتّی یصبح . قال علیه السلام : لابأس یغتسل و یُصلّی و یَصوم . وسائل/ج7/باب13/ص40/ح7
که این روایات به وضوح دلالت دارد ، اصباح جُنُباً سَهواً در ماه مبارک رمضان مبطل صوم نیست و امّا حکم روزه‌ی قضاء رمضان نسبت به اصباح جُنُباً سَهواً ، آیا روزه‌ی او صحیح است یا نه ؟ مثلاً می‌خواهد روزه‌ی قضاء بگیرد . شب جنب شده ، اذان صبح بیدار شده است ، آیا می‌تواند آن روز را روزه‌ی قضاء بگیرد یا خیر ؟ دو نظر است : 1- روزه‌ی قضاء حکم روزه‌ی اداء و رمضان را دارد ، یعنی همان‌گونه که در روزه‌ی رمضان اصباح سهوی مبطل صوم نیست ، در روزه‌ی قضاء هم اصباح سهوی مبطل نیست . برای این نظریّه می‌توان استدلال کرد به قاعده‌ی مساوات بین رمضان و قضاء رمضان . این نظریّه را مرحوم صاحب جواهر ره در حاشیه بر عروة/ص563 و آقای کاشف‌الغطاء در حاشیه‌ی 7 بیان کرده‌اند . ولکن این دلیل ناتمام است ، چون که این‌گونه قاعده‌ای که باید مساوات بین اداء و قضاء من جمیع‌الجهات باشد ، نداریم . نظریّه‌ی دوّم که جماعتی مانند مرحوم شیخ طوسی ره – محقّق ثانی ره – مرحوم سیّد ره در عروة – مرحوم امام ره در تحریر و اکثر متأخّرین ره فرموده‌اند ؛ این است که ، اصباح سهوی مبطل روزه‌ی قضاء است . باید یک روز دیگر قضاء کند و الدلیل علیه ، روایات مانند : صحیحه‌ی ابن‌سنان عن الرَّجلِ یَقْضی شهر رمضان فیَجنِبُ من اوّل الَّلیل و لایَغْتَسِلْ حَتَّی یجیءَ آخِرَ الَّلیلِ وَ هُوَ یَری اَنَّ الفجر قدطَلَعَ قالَ علیه السلام : لایصوم ذلک الیوم و یصوم غیرَه . وسائل/ج7/ص46/باب19/ابواب مایمسک/ح1
صحیحه‌ی دوّم ابن‌سنان که دارد : لاتَصُمْ هذا الْیَوم و صُمْ غداً (وسائل/ج7/ص46/باب19/ح2)
که اطلاق این دو روایت شامل عمد و سهو می‌شود ، لذا باید گفت اصباح سهوی مبطل قضاء رمضان است .
بله ، بعضی مثل مرحوم خوئی ره و آقای فیروزآبادی در حاشیه بر عروة/ص564 این حکم بطلان قضاء رمضان را اختصاص به موسَّع داده‌اند نه مضیَّق (یعنی اگر وقت زیاد است امروز را نگیرد ، امّا اگر وقت تنگ بود ، باید همان روز را بگیرد .) هذا تمام الکلام فی فرع الثالث
کلمات کلیدی :
» نظر